นิตยสาร พลอย ปี 2535 - 2538
พลอยไพลิน (Sapphire) สารคดีอัญมณี
























           แซฟไฟร์ เป็นแร่ที่กำเนิดในตระกูลคอรันดัม (CORUNDUM) เช่นเดียยวกับทับทิม หากต่างสี เกิดจากหินปูนที่ถูกแปรสภาพในหินบะซอลท์ (BASALT) ภายใต้ผิวโลก หรือลาวาของภูเขาไฟที่ไหลมาสู่ชั้นผิวโลก หากเมื่อเอ่ยถึงแซฟไฟร์แล้ว คนมักจะนึกถึงบลูแซฟไฟร์ (BLUE SAPPHIRE) หรือไพลินแต่แท้จริงแล้วแซฟไฟร์ไม่ได้มีเพียงเฉพาะสีน้ำเงินเพียงสีเดียวใน ชื่ออื่นๆ ที่คนไทยเราคุ้นเคย อาทิ เขียวส่อง เขียวบุษย์ พลอยน้ำบุษย์ นิหล่า พลอยสาแหรก เจ้าสามสี แหล่งกำเนิดของแซฟไฟร์ในต่างประเทศพบมากที่ ศรีลังกา มีมากในท้องตลาด และเป็นที่นิยมมากที่สุด ที่แคชเมียร์ของอินเดียมีแซฟไฟร์สวยที่สุดและคุณภาพดีแต่หายากในปัจจุบัน ที่เขมรหรือกัมพูชา พบแซฟไฟร์ที่สวยมาก จนตั้งชื่อว่า ไพลิน ตามสถานที่พบ คือ เมืองไพลิน ที่พม่าหายากมากแต่สีที่หาได้สวยที่สุด นอกจากนี้ยังพบอีกหลายแหล่ง เช่น อาฟริกาและสหรัฐอเมริกา ในปัจจุบันแซฟไฟร์จากออสเตรเลีย ก็พบมาก แต่เป็นสีน้ำเงินดำเข้มมาก ราคาถูก สำหรับในประเทศไทยเหมืองที่มีชื่ออยู่ที่อำเภอ วังชิ้น และเด่นชัย-แพร่ อำเภอ ศรีสัชนาลัย-สุโขทัย อำเภอ บ่อพลอย-กาณจนบุรี และเขาพลอยแหวน บางกะจะ-จันทบุรี อำเภอเขาสมิง-ตราด แซฟไฟร์ พบได้ทุกสี เช่น สีชมพู ม่วง เขียว เหลือง ส้ม ใสไม่มีสี แต่ที่นิยมมากที่สุด คือ สีน้ำเงิน มีความโปร่งใสถึงโปร่งแสงจนถึงทึบแสง มีความแข็งเท่ากับ 9 ค่าหักเหของแสง 1.762-1.770 ความถ่วงจำเพาะ 4 และมีความแข็งรองจากเพชร สีน้ำเงินที่สวยและเป็นที่นิยม คือ สีน้ำเงินกำมะหยี่ ที่เรียกว่า DEEP ROYAL BLUE แซฟไฟร์ บางประเภทที่มีลักษณะพิเศษเรียกว่า OTTU SAPPHIRE คือสีในเนื้อจะไม่ทั่ว มีการเจียสีให้อยู่ก้นพลอยถ้ามองจากด้านหน้าพลอย จะเห็นสีฟ้าทั้งเม็ด ถ้ามองด้านข้างจะเห็นสีก้นพลอยข้างหน้าใส OTTU SAPPHIRE ส่วนมากมาจากซีลอน ราคาจะถูกกว่าแซฟไฟร์โดยทั่วไป และเช่นเดียวกับ...อัญมณีชนิดอื่นๆ....4C คือความจำเป็น.. ที่จะละเลยไม่ได้ในการเลือกแซฟไฟร์ที่ ล้นด้วยคุณภาพและสมบูรณ์ในแง่ของความงามในเรื่องของสี (COLOUR) สีที่มีความเข้มสูง คือเข้มทั้งเม็ดเนื้อกำมะหยี่ มีความเข้มถึง 60-80% จะมีราคาแพงกว่าสีอ่อน ตามวิชาอัญมณีศาสตร์ ความหมายของความเข้มหมายถึงระดับความมืด หรือสีดำที่ผสมอยู่ในสีนั้นๆ โดยปกติความเข้ม 0% สีใสไม่มีสี แต่ความเข้ม 100% เท่ากับสีดำสนิท ความสะอาด (CLARITY) ควรเลือกเม็ดที่มีความสะอาดมาก ซึ่งอาจพบตำหนิบ้าง เพราะตำหนินั้น คือคุณค่าของพลอยแท้ สัดส่วนการเจียระไน รูปทรงที่นิยม ได้แก่ รูปไข่,รูปสี่เหลี่ยม,รูปกลม หรือรูปหลังเบี้ย (หลังเต่า) น้ำหนักเม็ดใหญ่ย่อมราคาแพงกว่าเม็ดเล็กที่มีคุณภาพเท่ากัน
     แซฟไฟร์ จะมี (STAR) หรือ สาแหรกซึ่งเป็นลักษณะธรรมชาติปรากฏอยู่ในเนื้อพลอย ใจกลางของพลอยเป็นประกายดาว สว่างแรงกล้าไวต่อการสะท้อนแสง และมีประกายเป็นแวววาวเหมือนกับมีชีวิต แซฟไฟร์ที่มีสตาร์ปรากฏอยู่อย่างสวยงามจะมีผลส่งให้แซฟไฟร์มีราคาที่สูงลิ่ว สตาร์ นั้นถ้ามองด้วยตาเปล่าจะเห็นเป็นประกายรูปดาว 6 แฉก หรืออาจจะมากถึง 12 แฉก ที่น่าสนใจ คือพลอยแซฟไฟร์ สตาร์สีดำ (BLACK STAR SAPPHIRE) ที่ขุดพบในไทยมักมี STAR หรือสาแหรกออกเป็นสีทอง เรียกว่า GOLDEN STAR เป็นที่นิยมมาก แต่ราคายังถูกถ้าเทียบกับพลอยสตาร์สีน้ำเงิน แซฟไฟร์ชนิดพิเศษ ที่น่าจะทำความรู้จัก คือ แซฟไฟร์เปลี่ยนสี หรือที่เรียกว่า เจ้าสามสี มีคุณสมบัติพิเศษ คือเปลี่ยนสีได้ตามชนิดของแสง เช่น ในแสงอาทิตย์เป็นสีน้ำเงินม่วง แต่พอเข้าแสงไฟ สีน้ำเงินจะกลายเป็นสีแดง แซฟไฟร์เปลี่ยนสีของแท้หายากมาก เจ้าสามสีที่เห็นเม็ดใหญ่ๆทั่วไปในท้องตลาดเป็นเจ้าสามสีสังเคราะห์ แซฟไฟร์สีส้มอมชมพู มีชื่อเรียกว่า “พัดพาราชา” พบมากแถวซีลอน หรือศรีลังกา สิ่งที่ควรระวังในการซื้อแซฟไฟร์ คือคุณอาจซื้อแซฟไฟร์สังเคราะห์หรือแซฟไฟร์ปะแทนแซฟไฟร์ของแท้ ดังนั้นจึงควรซื้อจากร้านที่เชื่อถือได้หรือมีใบรับประกันจะปลอดภัยที่สุด คุณหรือคนใกล้ชิด...หรือญาติมิตร...ที่เป็นเจ้าของเดือนเกิดที่คู่กับ แซฟไฟร์...อย่าเก็บความชื่นชมความปลาบปลื้มนี้...เพียงแค่อ่านและผ่านเลย... หากคุณอยากเป็นเจ้าของ แซฟไฟร์สักเม็ด หรืออัญมณีสักชิ้น ที่เป็นเครื่องประดับอันประกอบด้วยแซฟไฟร์แล้ว